Phatlalatso e fumanehang ea liphetho, lintlha le mehopolo e hlahang lipatlisisong ke karolo ea bohlokoa ea hore na saense e sebetsa joang, e tsoela pele joang, le hore na bopaki ba saense bo sebelisoa joang maemong a fapaneng, ho tloha tlhokomelong ea bophelo ho ea ho karabelo ea likoluoa ho thuto. Bokamoso ba litaba tsa khatiso ea mahlale bo bohlokoa ho motho e mong le e mong.
Morero ona o se o phethiloe, 'me ISC e ntse e tsoela pele ho aha mosebetsi ona ka boikitlaetso bo bocha - the Foramo ea ho fetola khatiso le tlhahlobo ea mahlale.
Ho tloha matsatsing a pele a lipatlisiso tsa saense, khatiso ea litsebi e lumeletse bo-rasaense ho arolelana likhopolo le bopaki bo bocha le lefatše. Ka ho fana ka liphatlalatso tsa tsebo hore li hlahlojoe, li lekoe le ho sebelisoa, khatiso ke motheo oa 'ho itokisa' ka saense. E theha motheo oa tšebelisano ea mahlale ea machabeng e potlakisang mosebetsi oa bo-ramahlale ba nkang mathata a bohlokoa a lefats'e ho tloha ho phetoho ea maemo a leholimo ho isa ho karabelo ea seoa.
Empa ka nako e mahlonoko joalo, ho na le matšoenyeho a tebileng ka har'a sechaba sa mahlale a hore litsamaiso tsa khatiso ha li sa kopana le litlhoko tsa mahlale a lefats'e.
Lik'hamphani tse seng kae li lebela ho fihlella boholo ba tsamaiso ea khatiso ea saense. Hangata, li-paywalls li thibela bafuputsi le mekhatlo ho fumana lihlooho, ha litefiso tse phahameng li atisa ho li thibela ho phatlalatsoa likoranteng.
Ka nako e ts'oanang, ho phatloha ha tlhokahalo ho senya mokhoa oa ho hlahloba lithaka, ha bahoeletsi bao ho thoeng ke bahlaseli ba sebelisa hampe tlhokahalo e ntseng e eketseha ka ho fana ka litsela tse sa hlahlojoeng hore li hatisoe habonolo. 'Me ts'ebeliso ea lintlha tse amang koranta le lintlha tse qotsitsoeng joalo ka mehato ea mantlha ea boleng ba mahlale e notletse bo-ramahlale hore e be mohlala o shebaneng le likoranta tsa 'tšusumetso e phahameng' tseo bangoli ba bangata le babali ba sa khoneng ho li reka - mokhoa o tebisang ho se lekane le ho fokotsa phihlello ea tsebo.
Bakeng sa ho phatlalatsa ho phethahatsa pono ea mahlale e le molemo oa sechaba lefatšeng ka bophara - o fumanehang mahala, le molemong oa mang kapa mang, kae kapa kae - e tlameha ho khotsofatsa boikarabello ba bobeli ba mantlha:
Ka morero ona, Lekhotla le sebelisana 'moho le Litho tsa lona, bafani ba lichelete ba naha le ba machaba, liunivesithi, mekhatlo ea saense e bulehileng, baphatlalatsi le bo-rasaense ka bomong, ho theha selekane se matla bakeng sa phetoho e sebetsang ho netefatsa hore khatiso ea litsebi e tšehetsa phatlalatso le tšebeliso e bulehileng, e sebetsang hantle le e fumanehang. tsa mosebetsi oa mahlale.
Hajoale, ISC e ntse e tsoela pele ho bitsa lipuisano tsena mabapi le mahlale a bulehileng le Litho le baamehi ba bang ba fapaneng.
Morero ona o hloka ts'ebetso e sebete, e nang le takatso e matla le tšebelisano. Ho kenya tšebetsong li-ISC melao-motheo e robeli ea khatiso e tla phephetsa likarolo tsa setso le mokhoa oa saense tse tsoetseng pele lilemong tse mashome tsa morao tjena.
Eba karolo ea sechaba se ntseng se hola se sebeletsang ho nahana ka mokhoa o tlang oa khatiso o nang le mahlale pelong ea ona. Ho fumana lintlha tse ling le ho kenya letsoho, ikopanye Megha Sud, Ofisiri e Phahameng ea Saense.
Bakeng sa lintlha tsa khoeli le khoeli mabapi le morero, ingolise bakeng sa koranta ea Open Science.
Sehlopha sa Tsamaiso