Sign up

Report

Melao-motheo ea Bohlokoa ea Khatiso ea Mahlale

Lekhotla la Machabeng la Saense ka Litho tsa lona le hloaile kakaretso ea melao-motheo e robeli ea bohlokoa bakeng sa khatiso ea saense. Pampiri ena e tlatsetsoa ke ea bobeli, ho lekola hore na melao-motheo e finyelloa hakae le ho khetholla menyetla ea ntlafatso.

Ka 2019, Lekhotla la Machabeng la Saense le ile la botsa eona Members ho hlwaya lintlha tsa bohlokoa tsa mehleng ea mahlale. Phatlalatso ea mahlale e hlahile e le "leano la bohlokoahali bakeng sa mahlale", e leng se lebisang ho amoheloeng ha ona e le ntho e tlang pele ho Leano la Tshebetso la ISC. Sehlopha sa machaba se sebetsang se ile sa thehoa ho fana ka maikutlo a melao-motheo bakeng sa khatiso ea saense le ho hlahloba tlhokahalo ea liphetoho. Sehlopha, ka mor'a mosebetsi o moholo le lipuisano tsa litho, se ile sa etsa tlhahiso ea melao-motheo e supileng, eo hamorao e ileng ea atolosoa ho isa ho tse robeli, e reretsoeng ho ntlafatsa khatiso ea litsebi nakong ea digital, e ileng ea amoheloa ke Kopano e Akaretsang ea ISC ka Mphalane 2021.

Pampiri ea bobeli "Taba ea Phetoho ea Khatiso ea Mahlale", e tla lekola hore na melao-motheo e finyelloa hakae ka ts'ebetso, ka hona e hloaea litaba tsa ntlafatso.

Ho bile le liphetoho tse kholo sebakeng sa khatiso lilemong tse mashome tse fetileng, 'me ho na le liphetoho tse ngata tse tlang. Leha ho le joalo, motheo o pharaletseng oa litho tsa ISC o tla lumellana hore khatiso ea saense e ntse e le mokhoa o ka sehloohong oa ho fetisa liphetho tsa saense le motheo oa tlhahlobo ea lithaka tsa liphetho tsena. Jwaloka karolo ya boikitlaetso ba ISC ba ho etsa mmapa wa maemo a hajwale le a kamoso a tsamaiso ya mahlale, re thabela ho hlahisa ditlaleho tsena tsa phatlalatso ya mahlale.

Pampiri ea Pele e hlalosa melao-motheo e robeli ea bohlokoa eo re tšepang hore e tla sebelisoa ho rala mokhoa oa khatiso sebakeng se ferekaneng sa saense. 

Pampiri ea Bobeli, The Case for Reform of Scientific Publishing, e fana ka tlaleho ea phetoho e ka bang teng ea mokhoa oa khatiso oa saense. Re tšepa hore litho tsa ISC li tla sebelisa pampiri ena e le mohloli oa ho hlahisa maikutlo a bona, e le batho ka bomong le e le litho tsa mekhatlo, le ho totobatsa ho ISC mokhoa o motle oa ho tšehetsa litho leetong lena. 

Melao-motheo ena, e khothalelitsoeng pele ke Litho tsa ISC Sebokeng se Akaretsang sa bona ka 2021, le pampiri ea morao-rao ea lipuisano, ke tlotla mosebetsing oa komiti ea tsamaiso ea projeke ea ISC ea Phatlalatso e etelletsoeng pele ke Setho sa Boto ea ISC le Fellow, Geoffrey Boulton. Ke mohlala oa hore na Litho tsa ISC li ka kopana joang litabeng tsa bohlokoahali tseo lipuisano tsa tsona li qalang ts'ebetsong bakeng sa sechaba se pharaletseng sa saense.

Re mema mekhatlo ea Litho tsa ISC le sechaba se pharaletseng sa mahlale ho arolelana maikutlo a bona mabapi le bokamoso ba phatlalatso, le likhothaletso life kapa life tsa ts'ebetso ea ISC, ka phuputso e ka tlase.

Salvatore Aricò, CEO

Melao-motheo ea Bohlokoa bakeng sa Khatiso ea Mahlale

Melao-motheo ea Bohlokoa bakeng sa Khatiso ea Mahlale

Melao-motheo ena e ntlafalitsoe ke litho tsa Lekhotla la Machabeng la Saense e le karolo ea morero oa Lekhotla la Bokamoso ba Phatlalatso 'me ke karolo ea pampiri ea "The Case for Reform of Scientific Publishing".

Khoasolla tlaleho


Melao-motheo e robeli

  1. Phatlalatso e potlakileng le ea lefats'e ea mehopolo ke ea mantlha tšebetsong ea mahlale. Ho lokela hore ho be le phihlello e bulehileng hohle, e potlakileng ea rekoto ea mahlale1, bakeng sa bangoli le babali, ho se na litšitiso tsa ho nka karolo, haholo-holo tse ipapisitseng le bokhoni ba ho lefa, tokelo ea setheo, puo kapa jeokrafi.
  2. Lingoliloeng tsa mahlale li tlameha ho ba le boemo ba kamehla ba ho jara lilaesense tse bulehileng tse lumellang tšebeliso hape le ho rafa mongolo le data.
  3. Tlhahlobo e matla, e nakong le e tsoelang pele ea lithaka e tlameha ho tsoela pele ho phetha karolo ea bohlokoa ho theheng le ho boloka tlaleho ea sechaba ea saense.
  4. Lintlha le litebello tseo tseko ea 'nete e phatlalalitsoeng e thehiloeng holim'a tsona li lokela ho fumaneha ka nako e le ngoe hore li hlahlojoe le ho tšehetsoa ke metadata e hlokahalang.
  5. Rekoto ea mahlale e lokela ho bolokoa ka tsela e tla netefatsa phihlello e bulehileng ke meloko e tlang.
  6. Mekhoa ea phatlalatso le mefuta-futa ea libaebele lithutong le libakeng tse fapaneng li hloka ho feto-fetoha le litlhoko tse amehang, empa ka litsela tseo hape e leng ho nolofatsa tšebelisano lipakeng tsa likarolo le libaka tse fapaneng, ho kenyeletsoa mekhoa ea puisano ea lipuo tse ngata.
  7. Litsamaiso tsa khatiso li lokela ho etsoa ho lula li ikamahanya le menyetla e mecha ea phetoho e molemo ho e-na le ho kenya mekhoa e sa fetoheng e thibelang phetoho.
  8. Puso ea mekhoa ea ho hasa tsebo ea saense e lokela ho ikarabella ho sechaba sa saense.

Geoffrey Boulton

Geoffrey Boulton

Setho sa Boto ea Tsamaiso ea ISC, ISC Fellow, le Molula-setulo oa morero oa Future of Scientific Publishing

"Ntšetso-pele ea tsebo e le molemo oa sechaba lefatšeng ka bophara e se e le ea bohlokoa, eseng feela bakeng sa boleng ba eona ba setso, empa e ntse e eketseha e le ea bohlokoa ho khethollang le ho rarolla mathata a mangata ao mekhatlo ea rona le polanete e tobaneng le eona le menyetla eo e fanang ka eona. Pampiri ena ya dipuisano e emetse sephetho sa mosebetsi wa Bokamoso ba Sehlopha sa Tsamaiso sa Phatlalatso sa Saense sa ISC kamora ditlamorao tsa Tumello ya Seboka sa Kakaretso ya Melawana e Robedi. E hlahlobisisa haeba, le joang, mekhoa ea hona joale ea khatiso e haelloang ke Melao-motheo e Robeli ea ISC le pono ea eona ea saense e le molemo oa sechaba lefatšeng ka bophara, 'me e fana ka maikutlo a mekhoa e ka khonehang ea ho atamela eo mohato o latelang o ka o nkang. Ke maikutlo a ISC hore molemo ona oa bohlokoa oa sechaba ha o sebeletsoe hantle ke litsamaiso tsa hajoale le hore ntlafatso ke ntlha ea bohlokoahali. Tsena ke sepheo se seholo, empa ke tse arabelang litlhoko tsa mehla.

Re mema sechaba sa ISC ho kenya letsoho mehopolo le maikutlo a bona ho sepheo ka ho phethela tlhahlobo e khutšoane ea maikutlo mabapi le Pampiri ea Pele le ea Bobeli”.

➡️Bala haholoanyane "Ho Chata Bokamoso ba Saense: Ho fetola khatiso ea mahlale bakeng sa mehla e mecha ea tsebo e bulehileng"

Dominque Babini

Dominque Babini

Moeletsi oa Mahlale a Open Lekhotleng la Latin America la Saense ea Sechaba (CLACSO), Bokamoso ba Setho sa Komiti ea Tsamaiso ea morero, le ISC. Fellow

"Lentsoe la saense ea sechaba le bohlokoa bakeng sa bokamoso ba khatiso. Bakeng sa CLACSO, Lekhotla la Latin America la Saense ea Sechaba, ke boiphihlelo bo monate ho nka karolo ho Morero oa ISC mabapi le bokamoso ba lingoliloeng tsa mahlale le ho tšebelisano-'moho ea ISC-GYA-IAP ka tlhahlobo ea lipatlisiso

Mererong ka bobeli, e fa CLACSO monyetla oa ho arolelana boiphihlelo ba Latin America ba mashome a mabeli a lilemo a eteletsoeng pele ke barutehi le ba sa etseng phaello ho fana ka ponahalo le phihlello e bulehileng, ntle le litefiso bakeng sa babali le bangoli, ka sepheo sa ho khothaletsa tekano, mefuta-futa ea libuka. le lipuo tse ngata lipuisanong tsa borutehi. E bapisa mokhoa ona le phello e mpe libakeng tse ntseng li tsoela pele tsa khoebo e ntseng e eketseha ea khatiso ea machaba ea saense le matšoao a eona a tlhahlobo ea lipatlisiso.

Ka ho khetheha ke khothaletsa litsebi tse tsoang libakeng tse ntseng li tsoela pele, tseo e leng karolo ea marang-rang a ISC, ho nka karolo ho ISC ho kopa boitlamo ho netefatsa hore mantsoe a lefats'e a utloahala ka lihlooho tsena tsa bohlokoa ”.


Lula u le haufi le likoranta tsa rona