Ka selemo sa 2019, nakoana kamora ho theoa ha Lekhotla la Mahlale la Machabeng, Litho tsa lona, haholo-holo Mekhatlo le Mekhatlo ea Mahlale ea Machabeng, mekhatlo ea mahlale ea naha le ea tikoloho ho kenyeletsoa Makhotla a Lithuto le Lipatlisiso, le Mekhatlo ea Machaba le Mekhatlo, ba ile ba botsoa ho tsebahatsa seo ba se nkang e le litaba tsa bohlokoahali tsa sejoale-joale bakeng sa mahlale.
Har'a lintlha tse boletsoeng e ne e le bokamoso ba khatiso ea saense, 'me ka 2021 sehlopha sa melao-motheo ea khatiso e amohetsoe ke Litho tsa ISC Sebokeng se Akaretsang sa bona. Ka mor'a tumello, ea machaba Komite ea tsamaiso e entsoe ho thusa ho tseba liketso tse hlokahalang ho phethahatsa melao-motheo ena. A letoto la lithuto li ile tsa etsoa ho hloaea litsela tseo litšitiso li ka hlōloang ka tsona, 'me mekhoa ea khoebo, mahlale le mekhoa e ile ea hlahlojoa ho nolofatsa sena.
Taba ea Phetoho ea Khatiso ea Mahlale, e emela sehlohlolo sa mokhahlelo ona oa mosebetsi, o behang lintho tse tlang pele bakeng sa tokiso bakeng sa ISC. Pampiri ea lipuisano ea Lekhotla la Machabeng la Saense, e hlahloba karolo ea bohlokoa ea ho phatlalatsa marang-rang a lefats'e a mehopolo ea saense le tlhahisoleseling. E sebetsana le mefokolo ea tsamaiso ea hajoale ho tsoa mahlakoreng a mangata, 'me e sisinya pono ea phetoho bakeng sa bokamoso.
Ha re ntse re eme sehlohlolong sa mehla e mecha ea mahlale a bulehileng a hlohlelletsoang ke tsoelopele ea dijithale, tlaleho ena e hlahlobisisa ka hloko hore na indasteri ea khatiso ea mahlale ha e so ka e amohela ka botlalo bokhoni ba phetoho ea dijithale. Ho tloha ho ntlafatsa ts'ebetso ea tlhahlobo ea lithaka ho ea ho ho netefatsa phihlello e bulehileng ea lipampiri tsa mahlale, ISC e rala 'mapa o felletseng oa tokiso e totobatsang tlhoko e potlakileng ea ho tloha moetlong oa "phatlalatso kapa oa ho timela" ho ea ho o ananelang litlatsetso tse fapaneng tsa mahlale le ho etelletsa phatlalatso ea lefats'e pele. ea tsebo joalo ka molemong oa sechaba.
"Ho bile le liphetoho tse kholo sebakeng sa khatiso lilemong tse mashome tse fetileng, 'me ho na le liphetoho tse ngata tse tlang. Leha ho le joalo, motheo o pharaletseng oa litho tsa ISC o tla lumellana hore khatiso ea saense e ntse e le mokhoa o ka sehloohong oa ho fetisa liphetho tsa saense le motheo oa tlhahlobo ea lithaka tsa liphetho tsena. Jwaloka karolo ya boikitlaetso ba ISC ba ho etsa mmapa wa maemo a hajwale le a kamoso a tsamaiso ya mahlale, re thabela ho hlahisa ditlaleho tsena tsa phatlalatso ya mahlale.
Pampiri ea Pele e hlalosa melao-motheo e robeli ea bohlokoa eo re tšepang hore e tla sebelisoa ho rala mokhoa oa khatiso sebakeng se ferekaneng sa saense.
Pampiri ea Bobeli, The Case for Reform of Scientific Publishing, e fana ka tlaleho ea phetoho e ka bang teng ea mokhoa oa khatiso oa saense. Re tšepa hore litho tsa ISC li tla sebelisa pampiri ena e le mohloli oa ho hlahisa maikutlo a bona, e le batho ka bomong le e le litho tsa mekhatlo, le ho totobatsa ho ISC mokhoa o motle oa ho tšehetsa litho leetong lena.
Melao-motheo ena, e khothalelitsoeng pele ke Litho tsa ISC Sebokeng se Akaretsang sa bona ka 2021, le pampiri ea morao-rao ea lipuisano, ke tlotla mosebetsing oa komiti ea tsamaiso ea projeke ea ISC ea Phatlalatso e etelletsoeng pele ke Setho sa Boto ea ISC le Fellow, Geoffrey Boulton. Ke mohlala oa hore na Litho tsa ISC li ka kopana joang litabeng tsa bohlokoahali tseo lipuisano tsa tsona li qalang ts'ebetsong bakeng sa sechaba se pharaletseng sa saense.
Re mema mekhatlo ea Litho tsa ISC le sechaba se pharaletseng sa mahlale ho arolelana maikutlo a bona mabapi le bokamoso ba phatlalatso, le likhothaletso life kapa life tsa ts'ebetso ea ISC, ka phuputso e ka tlase."
Taba ea Phetoho ea Khatiso ea Mahlale
Pampiri ena ea lipuisano e entsoe ke Lekhotla la Machabeng la Saense e le karolo ea morero oa Lekhotla la Bokamoso ba Phatlalatso 'me ke karolo e tsamaeang le pampiri ea "Melao-Motheo ea Phatlalatso ea Saense".
"Ntšetso-pele ea tsebo e le molemo oa sechaba lefatšeng ka bophara e se e le ea bohlokoa, eseng feela bakeng sa boleng ba eona ba setso, empa e ntse e eketseha e le ea bohlokoa ho khethollang le ho rarolla mathata a mangata ao mekhatlo ea rona le polanete e tobaneng le eona le menyetla eo e fanang ka eona. Pampiri ena ya dipuisano e emetse sephetho sa mosebetsi wa Bokamoso ba Sehlopha sa Tsamaiso sa Phatlalatso sa Saense sa ISC kamora ditlamorao tsa Tumello ya Seboka sa Kakaretso ya Melawana e Robedi. E hlahlobisisa haeba, le joang, mekhoa ea hona joale ea khatiso e haelloang ke Melao-motheo e Robeli ea ISC le pono ea eona ea saense e le molemo oa sechaba lefatšeng ka bophara, 'me e fana ka maikutlo a mekhoa e ka khonehang ea ho atamela eo mohato o latelang o ka o nkang. Ke maikutlo a ISC hore molemo ona oa bohlokoa oa sechaba ha o sebeletsoe hantle ke litsamaiso tsa hajoale le hore ntlafatso ke ntlha ea bohlokoahali. Tsena ke sepheo se seholo, empa ke tse arabelang litlhoko tsa mehla.
Re mema sechaba sa ISC ho kenya letsoho mehopolo le maikutlo a bona ho sepheo ka ho phethela tlhahlobo e khutšoane ea maikutlo mabapi le Pampiri ea Pele le ea Bobeli”.
"Lentsoe la saense ea sechaba le bohlokoa bakeng sa bokamoso ba khatiso. Bakeng sa CLACSO, Lekhotla la Latin America la Saense ea Sechaba, ke boiphihlelo bo monate ho nka karolo ho Morero oa ISC mabapi le bokamoso ba lingoliloeng tsa mahlale le ho tšebelisano-'moho ea ISC-GYA-IAP ka tlhahlobo ea lipatlisiso.
Mererong ka bobeli, e fa CLACSO monyetla oa ho arolelana boiphihlelo ba Latin America ba mashome a mabeli a lilemo a eteletsoeng pele ke barutehi le ba sa etseng phaello ho fana ka ponahalo le phihlello e bulehileng, ntle le litefiso bakeng sa babali le bangoli, ka sepheo sa ho khothaletsa tekano, mefuta-futa ea libuka. le lipuo tse ngata lipuisanong tsa borutehi. E bapisa mokhoa ona le phello e mpe libakeng tse ntseng li tsoela pele tsa khoebo e ntseng e eketseha ea khatiso ea machaba ea saense le matšoao a eona a tlhahlobo ea lipatlisiso.
Ka ho khetheha ke khothaletsa litsebi tse tsoang libakeng tse ntseng li tsoela pele, tseo e leng karolo ea marang-rang a ISC, ho nka karolo ho ISC ho kopa boitlamo ho netefatsa hore mantsoe a lefats'e a utloahala ka lihlooho tsena tsa bohlokoa ”.